«Ο εύθραυστος κόσμος του Τένεσι Ουίλιαμς»
Ο Τόμας Λανιέ Ουίλιαμς, πιο γνωστός με το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο Τένεσι Ουίλιαμς, γεννήθηκε το 1911 στο Κολόμπους του Μισσισσιππή. Ο πατέρας του, Κορνίλιος Ουίλιαμς, ήταν πωλητής παπουτσιών ενώ η μητέρα του, Εντούινα Ντάκιν, ήταν κόρη υπουργού. Σε ηλικία 5 ετών, προσεβλήθη από παράλυση των κάτω άκρων που τον καθήλωσε για δύο χρόνια. Τότε ήταν που η μητέρα του τον ενθάρρυνε να γράφει ιστορίες. Ο Τένεσι Ουίλιαμς περιέγραψε την παιδική του ηλικία ως χαρούμενη και ξένοιαστη.
Τα πρώτα βήματα
Έγραψε το πρώτο θεατρικό του «Κάιρο, Σαγκάη, Βομβάη!» όταν ήταν έφηβος. Πρωτοεμφανιζόμενος ως συγγραφέας στην ηλικία των 16, απόσπασε το τρίτο βραβείο για το δοκίμιό του. Στα 17 του μετακόμισε με την οικογένεια του στο Σάιντ Λούις του Μισούρι. Πήγε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια του Μισούρι.του για την τριτοβάθμια εκπαίδευση του. Εκεί η βαριά προφορά του Νότου καθώς και η οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του έγιναν αιτία να τον κοροϊδεύουν οι συμφοιτητές του και τελικά να του αποδώσουν το παρατσούκλι “Τένεσι”, το οποίο και υιοθέτησε. Αργότερα, μεταφέρθηκε στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις, Μισούρι αλλά δεν έλαβε το πτυχίο του έως ότου ήταν 28 ετών, όταν και το πήρε από το Πανεπιστήμιο της Αιόβα.Μετακόμισε στην Νέα Ορλεάνη το 1939 χρησιμοποιώντας επισήμως το όνομα Τένεσι, λέγοντας πως ήταν φόρος τιμής προς την περιοχή στην οποία γεννήθηκε ο πατέρας του. Στη Νέα Ορλεάνη ο έζησε στη γαλλική συνοικία, όπου δούλευε στο πρόγραμμα Διοίκηση Προόδου Εργασιών. Τότε εμφανίστηκε στο κοινό με το πρώτο θεατρικό του, «Μια Μάχη Αγγέλων». Το έργο απέτυχε στη Βοστώνη το 1940, αλλά αν και απέτυχε τον έκανε γνωστό κι έτσι κατάφερε να εργαστεί για μια σύντομη χρονική περίοδο ως συγγραφέας με συμβόλαιο για την κινηματογραφική εταιρία Μέτρο Γκόλντουιν Μάγερ, όπου «σκιαγράφησε» το θεατρικό που θα γινόταν «Ο Γυάλινος Κόσμος», η πρώτη μεγάλη επιτυχία του.
Σε τεντωμένο σχοινί
Ο Τένεσι είχε πολύ καλή σχέση με την αδερφή του την Ρόουζ. Όταν όμως εκείνη κατηγόρησε τον πατέρα της για σεξουαλική κακοποίηση την χαρακτήρισαν σχιζοφρένη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Ρόουζ να καταλήξει σε ίδρυμα, όπου και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της. Οι γονείς του Τένεσι επέτρεψαν στο πλαίσιο της θεραπευτικής αγωγής της να υποβληθεί εν’ τέλει σε προμετωπιαία λοβοτομή. Εκείνος δεν τους συγχώρησε ποτέ για αυτή τους την πράξη.
Η ζωή δεν φέρθηκε καθόλου καλά στον Τένεσι Ουίλιμας. Περιέπεσε σε κατάθλιψη από την οποία υπέφερε σε όλη του την ζωή.
Από τα απομνημονεύματά του το 1975 πληροφορούμαστε την προσπάθεια του νεώτερου αδερφού του Ντέικιν να τον εγκλείσει σε ψυχιατρικό ίδρυμα μετά από σοβαρό νευρικό κλονισμό που υπέστη το 1969. Όμως όπως και στην περίπτωση της Ρόουζ με τους γονείς του, ο Τένεσι δε συγχώρεσε ποτέ τον αδελφό του γι’ αυτή του την ενέργεια.
Η προσωπική του ζωή υπήρξε εξαιρετικά ταραχώδης, ιδιαίτερα εξαιτίας της ερωτικής του ιδιαιτερότητας. Η μακροβιότερη και σταθερή σχέση της ζωής του υπήρξε με τον πρώην ναυτικό Φρανκ Μέρλο στον οποίο κυριολεκτικά γαντζώθηκε από το 1947 μέχρι το θάνατό του από καρκίνο το 1963, παρά την ταραχώδη και ασταθή ερωτική ζωή τους στο πλαίσιο μιας έντονα ομοφοβικής, προ-Stonewall (*), αμερικάνικης κοινωνίας.
Μετά από μακρόχρονη φροϋδική ανάλυση με αίτημα την ένταξή του σε μία “φυσιολογική” ζωή κατέληξε όχι μόνο να αποδεχτεί αλλά και να προκαλέσει με την ομοφυλοφιλία του.
Ο θάνατος του Φρανκ Μέρλο αφαίρεσε την άγκυρα από τη ζωή του Ουίλιαμς, Ο οποίος γινόταν ολοένα και πιο ασταθής συναισθηματικά. Η αλήθεια είναι ότι μετά το θάνατο του αγαπημένου του, ο Τένεσι Ουίλιαμς ποτέ δεν μπόρεσε να φτάσει το υψηλό επίπεδο δημιουργικότητας που τον χαρακτήριζε κατά την περίοδο των αρχών της δεκαετίας του 1940 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Αθάνατο έργο
Ήδη από τον Ιανουάριο του 1963 σηματοδοτείται η πτώση του Ουίλιαμς στο Μπρόντγουεϊ, ενώ ανέρχεται το άστρο του άλλου μεγάλου ομοφυλόφιλου συγγραφέα Έντουαρντ Άλμπι που είχε την τύχη να ενηλικιωθεί καλλιτεχνικά σε ένα περιβάλλον σαφώς πιο ανεκτικό στο επίμαχο θέμα της ταυτότητας του φύλου. Ο Ουίλιαμς μετά από μερικές σποραδικές αποτυχημένες παραγωγές αποχαιρετά οριστικά το Μπρόντγουεϊ το 1980.
Η δραματουργία του Τένεσι Ουίλιαμς με έντονες επιρροές από τον Άντον Τσέχοφ και τον Αύγουστο Στρίντμπεργκ καθορίστηκε από την προσωπική του ζωή και κυρίως από την ζωή της αδερφής του Ρόουζ όπως φαίνεται στο «Γυάλινο Κόσμο» όσο και στο «Λεωφορείο ο Πόθος». Στη «Λυσσασμένη Γάτα» αντλεί το υλικό του από την ομοφυλοφιλία, τον αλκοολισμό και τις ψυχικές διαταραχές του, εν αντιθέσει με τον μεγάλο σύγχρονό του συγγραφέα Αρθουρ Μίλερ που το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής αποτέλεσε την πηγή και το εφαλτήριο του έργου του.
Το 1976 διετέλεσε Πρόεδρος της επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών, έχοντας στις αποσκευές του δύο βραβεία Πούλιτζερ για το «Λεωφορείο ο Πόθος» και τη «Λυσσασμένη Γάτα» του που μαζί με το «Τριαντάφυλλο στο στήθος» και το κορυφαίο «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» είχαν συναρπάσει το κινηματογραφικό κοινό της εποχής με τη μεταφορά τους στη μεγάλη οθόνη από κορυφαίους σκηνοθέτες και ερμηνευτές όπως ο Ηλιάς Καζάν, ο Πόλ Νιούμαν, η Άννα Μανιάνι, η Νάταλι Γούντ, η Ελίζαμπεθ Τέιλορ, ο Μάρλον Μπράντον, η Βίβιαν Λι, η Κάθριν Χέρμπορν, ο Μοντγκομερι Κλιφτ και άλλοι.
Ο Τένεσι Ουίλιαμς πέθανε στις 25 Φλεβάρη του 1983, μετά από πνιγμό με το καπάκι από ένα μπουκάλι οφθαλμικών σταγόνων! Ήταν 71 ετών, όσο περίπου και η ζωή της επιτυχημένης πορείας της μεγαλειώδους δραματουργίας του έως σήμερα.
Ars longua, vita brevis.
(*) Το Stonewall ήταν ένα μπαρ στη Νέα Υόρκη που απευθυνόταν σε ΛΟΑΤ (Λεσβιακά, Ομοφυλόφιλα, Αμφισεξουαλικά και Τρανσεξουαλικά άτομα) και κυρίως σε αυτούς που προέρχονταν από κατώτερα λαϊκά στρώματα και ως εκ τούτου οι θαμώνες έρχονταν συχνά αντιμέτωποι με τις κατασταλτικές δυνάμεις. Στις 27 Ιουνίου 1969 σε μια συνήθη τέτοια επιδρομή της Αστυνομίας ο συγκεντρωμένος κόσμος αρνήθηκε να υποστεί για ακόμη μια φορά τον εξευτελιστικό έλεγχο με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν συγκρούσεις, οι οποίες διήρκεσαν 3 νύχτες. Από τότε η εξέγερση του Stonewall έχει εγχαραχθεί στη συλλογική μνήμη ως ρήγμα στην υπόγεια συμφωνία σιωπής που καλύπτει την καταπίεση που υφίστανται όσοι αποκλίνουν από το ετεροφυλοφιλικό κανονιστικό πρότυπο και ως ορόσημο για την οικοδόμηση ενός μαχητικού ΛΟΑΤ κινήματος.
γράφει η Ισαβέλλα Μαρτζοπούλου, Σκηνοθέτις