Γράφει ο Νίκος Κλαυδιανός
ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΠΕΣΣΟΑ
(1888-1935)
«Ζωή είναι να είσαι άλλος»
Ο μεγάλος Πορτογάλος ποιητής και συγγραφέας, γεννήθηκε στην Λισαβόνα το 1888.Απο μικρός έχασε τον πατέρα του και η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε κάποιον που εργαζόταν στην πρεσβεία της Νοτίου Αφρικής. Όλη η οικογένεια μετακόμισε εκεί συμβάν που επηρέασε τον ψυχισμό του μικρού Fernando.
Όταν αργότερα επέστρεψε στην πατρίδα πρωτοέγραψε ως Αλεξάντερ Σέρτς, ξεκινώντας έτσι τις ετερωνυμίες, το να γράφει δηλαδή και να χρεώνει τα έργα σε φανταστικά πρόσωπα και ζωές …ολόκληρες.
Η παγκόσμια κριτική θεωρεί πως υπάρχουν 27 διαφορετικοί συγγραφείς που υπογράφουν έργα τους, αλλά εντέλει όλοι τους είναι ο… Φερνάντο Πεσσόα.
Σημαντικότεροι από αυτούς, ο βοηθός λογιστή Μπερνάρντο Σοάρες από την Λισαβόνα, ο Αλμπέρτο Καέιρο ένας σοφός που συνθέτει τα ποιήματά του αποτραβηγμένος στην εξοχή, ο Ρικάρντο Ρέις φιλόλογος που αναμετράται με τους αρχαίους κλασσικούς και ο κύριος Αλβάρο ντε Κάμπος μηχανικός με αγγλοσαξονική παιδεία, που στο έργο του υμνεί την τεχνολογία, και την έλευση των μοντέρνων καιρών(φουτουρισμός)
Ωστόσο η αγαπημένη του ρήση «ζωή είναι να είσαι άλλος» δεν φαίνεται να υπονοεί τις πολλές ετερωνυμίες αυτές και τις δανεισμένες ζωές, όσο να ομοιοκαταλήγει με την τοποθέτηση του μεταγενέστερου Σάρτρ «κόλαση είναι οι άλλοι» ή ακόμα με το «εκείνο ποτέ δεν σωπαίνει» του Λακάν.
Πρόκειται δηλ. για το περίφημο φροϋδικό «εκείνο μιλάει» εννοώντας το ασυνείδητο και την κυριαρχία του στα πράγματα.
Ο Πεσσόα επιχειρεί να ζήσει εντός του ασυνείδητου με σκοπό να το κατανοήσει και στη συνέχεια να το ελέγξει, κατακτώντας έτσι τις απόκρυφες πηγές της σκέψης.
Ένας αφιλόξενος χώρος για κατοίκηση, το υποκείμενο ενός σημαίνοντος, με την δύσκολη αποστολή να τοποθετείται πάντα εντός των σημασιών το ασυνείδητο.
Αυτό είχε σαν συνέπεια να αποτραβηκτεί από την κανονική πραγματικότητα λέγοντας ότι ζει κατά κάποιον τρόπο πίσω από ένα τζάμι «Έβλεπα ξεκάθαρα την ζωή αλλά δεν μπορούσα να την αγγίξω».
Ο Φ. Πεσσόα, που για κάποιους κριτικούς υπήρξε ένας πεσσιμιστής αλκοολικός και για άλλους που είναι οι περισσότεροι, ιδιοφυία ισως ο σημαντικότερος ποιητής της Πορτογαλίας , πέθανε 47 ετών διαλυμένος από το αλκοόλ, αφήνοντας αινιγματικό και σπουδαίο έργο πίσω του, με σημαντικότερα « ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ» και τα δοκίμια « Το βιβλίο της ανησυχίας» « Η ώρα του διαβόλου» «Ο Αναρχικός Τραπεζίτης» «Λογοτεχνικά Δοκίμια»