ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ

Γράφει ο Νίκος Κλαυδιανός

 

«Σκοπός της ζωής μας δεν πρέπει να είναι η χαμέρπεια»

 

ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ(1901-1975)

 

Ο Εμπειρίκος υπήρξε ο εισηγητής του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, αλλά και πρωτοπόρος της ψυχανάλυσης.

Άνθρωπος των άκρων έζησε εκτός ορίων. Στην ποίηση του, διεκδικούσε την ελευθερία σε πολλαπλά επίπεδα, στο σεξουαλικό, γλωσσικό, χρονικό.

Γεννήθηκε στην Μπράιλα της Ρουμανίας. Ο πατέρας του ήταν εφοπλιστής από την Άνδρο, και η μητέρα του κατά το ήμισυ Ρωσίδα..

Έτσι, ενώ τα παιδικά του χρόνια έζησε στην Σύρο, τα καλοκαίρια τα περνούσε στην Κριμαία στο Τσόργκουν, όπου γεννήθηκαν και οι περισσότερες αναμνήσεις του ποιητή, από εφηβικούς έρωτες στις όχθες του ποταμού.. Αμούρ..

Αυτή την αισθητική θα κουβαλάει έκτοτε στα κείμενα του, αλλά και στο Παρίσι(1926-1931) για να συναντηθεί με τις ιδέες των Μαρξ, Πλεχάνωφ, Τρότσκι, Φρόιντ, αλλά και με «ένθεον πλάσμα» όπως έλεγε ο ίδιος, για την συνάντησή του με τον πατέρα του υπερρεαλισμού, δηλ. τον ίδιο τον Αντρέ Μπρετόν.

Συνεπώς, στον ρου ατένισης του απέραντου της Σιβηρίας, χύθηκαν διαδοχικά τα ανήσυχα έως τρικυμιώδη ρεύματα, της αριστεράς, της ψυχανάλυσης αλλά κυρίως του σουρεαλισμού.

Ο Εμπειρίκος στην αυτόματη γραφή των υπερρεαλιστών του Μπρετόν, ανακαλύπτει ότι η δομή του εσωτερικού νου είχε γλωσσικό χαρακτήρα.

Και ενώ σε ένα επιφανειακό επίπεδο η γλώσσα είναι εξίσου διεφθαρμένη όσο και η ίδια η κοινωνία, σε βαθύτερο επίπεδο αποτελεί φυσικό φαινόμενο που εκφράζει ολόκληρη την ύπαρξη, απαλλαγμένη από το επίκτητο.

Αυτή η καταβύθιση εξηγεί τον μεγάλο και ανεξάντλητο έρωτα αριστεράς και υπερρεαλισμού.

Το 1935 επιστρέφει στην Αθήνα και εκδίδει την «Υψικάμινο», το πρώτο ουσιαστικά υπερρεαλιστικό κείμενο στην ελληνική γλώσσα, το οποίο εισπράττει  σχεδόν την χλεύη της συντηρητικής κριτικής- δηλ. του συνόλου της ελληνικής ακαδημαϊκής ζωής- καθώς δείχνει να απειλεί τον ρομαντισμό και την λυρική αισθητική.

Ίδια προβλήματα ανέμεναν και την επαγγελματική του διαδρομή ως ψυχαναλυτή, καθώς δεν διέθετε πτυχίο ιατρικής.

Το 1945 εκδίδει την «Ενδοχώρα», το 1960 «Την προσωπική μυθολογία» και «Το Αργώ ή Πλους Αεροστάτου». Μετά τον θάνατό του δημοσιεύεται η συλλογή «Οκτάνα» και το 1990 το πολύτομο μυθιστόρημα «Μέγας Ανατολικός», που περιγράφει την απόλυτη συνεχή ηδονή που στοχεύει στην ανθρώπινη απελευθέρωση.

Δεν έλαβε κανένα βραβείο-ενώ θα το άξιζε-για την «Ενδοχώρα».